Poczucie własnej wartości – cichy filar sukcesu osobistego i zawodowego

Czy wiesz, że to, jak sam siebie postrzegasz, może być najpotężniejszym czynnikiem decydującym o Twoim sukcesie, bądź o jego braku?

Zdrowe poczucie własnej wartości nie ma nic wspólnego z egoizmem, czy egocentryzmem. To nie przechwałki ani sztucznie pompowana pewność siebie. To cichy, ale niezachwiany fundament, który pozwala nam działać odważnie, budować zdrowe relacje, podejmować decyzje i żyć w zgodzie ze sobą.

W tym artykule przyjrzymy się, czym tak naprawdę jest zdrowa samoocena, w jaki sposób się przejawia oraz jak ją kształtować i wzmacniać w sposób dojrzały i skuteczny.

Czym jest zdrowe poczucie własnej wartości?

Poczucie własnej wartości to subiektywna ocena, jaką człowiek ma na swój temat – obejmuje przekonania o własnych możliwościach, zasługiwaniu na szacunek oraz byciu godnym miłości i akceptacji. Odzwierciedla, na ile dana osoba ceni siebie, ufa swoim decyzjom i potrafi radzić sobie z krytyką czy porażkami.

„Dojrzałe poczucie własnej wartości zawiera w sobie poczucie własnej godności, szacunek do siebie, pewność siebie, dzięki czemu człowiek podejmuje aktywność, ma siłę i energię do działania w ważnych dla siebie sprawach, kontroluje swoje zachowania i dąży do spełnienia w życiu” – uzupełnia Dorota Gromnicka, psycholog i doświadczona psychoterapeutka.

Warto przy okazji nadmienić, iż „poczucie własnej wartości nie jest czymś stałym – jego poziom może się zmieniać w zależności od sposobu w jaki postrzegasz siebie, rodzaju i liczby osiągnięć, grupy, w obrębie której aktualnie funkcjonujesz, czy sytuacji, jakich w danym czasie doświadczasz”.

Poziomy poczucia własnej wartości

Poczucie własnej wartości można umownie podzielić na trzy poziomy:

• Zaniżony (kiedy masz tendencję do niedoceniania i niewiary w swoje możliwości, zdolności, czy sukcesy);
• Umiarkowany (złoty środek, równowaga, brak przesady, zdrowe podejście do siebie, znajomość swoich wad i zalet, akceptacja siebie);
• Zawyżony (kiedy zdecydowanie przeceniasz zwoje zdolności, znaczenie i sukcesy; twoja postawa często graniczy z arogancją i pychą).

Po czym konkretnie rozpoznać swój poziom poczucia własnej wartości?

Zawyżone poczucie własnej wartości charakteryzuje się nierealistycznie wysoką oceną samego siebie, często połączoną z przekonaniem o własnej wyższości nad innymi, brakiem autokrytycyzmu i trudnością w przyjmowaniu konstruktywnej informacji zwrotnej. Osoba z takim podejściem może wykazywać arogancję, lekceważyć potrzeby innych, a także przeceniać swoje umiejętności lub osiągnięcia. Choć na pierwszy rzut oka może sprawiać wrażenie pewnej siebie, w rzeczywistości za zawyżonym poczuciem wartości nierzadko kryje się potrzeba kompensacji wewnętrznych braków lub lęku przed porażką.

Dojrzałe poczucie własnej wartości przejawia się w znajomości swoich granic i umiejętnym ich stawianiu bez poczucia winy, braku ciśnienia, by za wszelką cenę udowadniać swoją rację, by  dzięki temu poczuć się pewnie, zdolnością do przyjmowania krytyki bez wewnętrznego cierpienia z tego powodu oraz brakiem potrzeby poszukiwania potwierdzenia swojej wartości na zewnątrz.

Z kolei niskie poczucie własnej wartości może przybierać różne maski: perfekcjonizm, uzależnienie od pochwał, strach przed oceną, chroniczne porównywanie się z innymi. To wewnętrzny głód uznania – często niezaspokojony od lat.

Poczucie własnej wartości u liderów i menedżerów

Menedżer, który nie wierzy w siebie, będzie szukał potwierdzenia w kontrolowaniu i poniżaniu innych. Będzie unikał trudnych rozmów, podejmowania decyzji, otwartej informacji zwrotnej. Zamiast przewodzić, będzie "zarządzał", będzie bossem, a nie prawdziwym liderem.

Z kolei lider z wewnętrzną siłą będzie delegował zadania okazując zaufanie członkom zespołu i wiarę w ich kompetencje, będzie komunikował się jasno, otwarcie i z kulturą bez uszczypliwych, czy niestosownych uwag, a także będzie potrafił przyznać się do błędu bez obawy o utratę autorytetu (paradoksalnie wtenczas go umocni, a nie straci).

Poczucie własnej wartości u pracowników i zespołów

Poczucie własnej wartości jest niezbędne w pracy zespołowej, ponieważ pozwala jednostce wnosić swoje pomysły i umiejętności bez lęku przed oceną, jednocześnie szanując wkład innych. Osoba z dobrze ukształtowaną samooceną nie potrzebuje dominować ani rywalizować, co sprzyja współpracy, otwartej komunikacji i rozwiązywaniu konfliktów w sposób konstruktywny. Taki pracownik potrafi przyjmować feedback bez poczucia zagrożenia, bierze odpowiedzialność za swoje działania i wzmacnia poczucie bezpieczeństwa oraz efektywności całego zespołu.

Do czego prowadzi posiadanie zdrowej samooceny?

Nathaniel Branden w książce pt.: „6 filarów poczucia własnej wartości”, zawarł kilka kluczowych myśli w tym temacie, które chciałbym teraz zacytować, a następnie krótko podsumować:

• „Wysoka samoocena poszukuje wyzwań i bodźców w postaci wartościowych i ambitnych celów. Ich realizacja utrwala ją”.
• „Im pewniejsze poczucie własnej wartości, tym lepiej jesteśmy przygotowani, by radzić sobie z problemami, które pojawiają się w życiu prywatnym i zawodowym; tym szybciej podnosimy się po upadku; tym więcej mamy energii, by zacząć od nowa”.
• „Im wyższa samoocena, tym większa ambicja; tym większa potrzeba autoekspresji; tym bardziej otwarta, uczciwa i adekwatna komunikacja; tym lepsze przygotowanie do tworzenia życiodajnych a nie wyniszczających związków; tym większy szacunek, życzliwość, dobra wola i uczciwość wobec innych”.

Z powyższych cytatów wynika, że osoby o silnym poczuciu własnej wartości chętnie podejmują ambitne cele, szybciej regenerują się po porażkach i są bardziej autentyczne w komunikacji. Zdrowa samoocena sprzyja nie tylko osobistemu rozwojowi, ale także tworzeniu dojrzałych, opartych na wzajemnym szacunku relacji z innymi (zarówno osobistych, jak i zawodowych). I właśnie dlatego warto poświęcić jej ukształtowaniu należytą uwagę.

Jak budować zdrowe poczucie własnej wartości?

Budowanie zdrowego poczucia własnej wartości zaczyna się od rozbudzenia samoświadomości – czyli szczerego poznania swoich mocnych stron, wartości, uczuć, pragnień, oczekiwań, ale także ograniczeń, wad, rozczarowań, czy też braków, bez ich wypierania ani wyolbrzymiania. Kluczowe jest rozwijanie wewnętrznego dialogu opartego na życzliwości, wyrozumiałości i zdrowym rozsądku, zamiast nieustanne bombardowanie się surową krytyką czy ustawicznym porównywaniem się z innymi. Pomaga w tym stawianie sobie osiągalnych celów, podejmowanie wyzwań oraz wyciąganie lekcji i konstruktywnych wniosków z porażek, zamiast traktowania ich jako dowodu własnej nieudolności.

Równie ważne w tym aspekcie jest budowanie relacji z ludźmi, którzy wspierają, inspirują i szanują granice, gdyż w takim środowisku łatwiej zbudować i utrzymać zdrowy obraz siebie. Warto też praktykować asertywność oraz brać odpowiedzialność za własne wybory i osiągnięcia, w miejsce uzależniania swojej wartości od opinii otoczenia. Ponadto, regularne dbanie o rozwój osobisty (ale bez tendencji perfekcjonistycznych), pomaga zbudować stabilne, wewnętrzne przekonanie: „Jestem wystarczający taki, jaki jestem – i mogę się rozwijać dalej”.

Podsumowanie

W budowaniu poczucia własnej wartości wcale nie chodzi o pompowanie swojego ego, epatowanie nadmierną pewnością siebie, czy udowadnianie czegoś ludziom ze swojego otoczenia. Chodzi natomiast o bycie w zgodzie ze sobą, znajomość swoich granic, akceptację swoich mocnych i słabych stron oraz życie w sposób spójny z własnymi wartościami. Taka samoocena nie tylko wspiera rozwój osobisty i zawodowy, ale też pozwala tworzyć zespoły i środowiska pracy oparte na zaufaniu, szacunku i autentycznej kooperacji – a to z kolei ma bezpośredni wpływ na jakość naszego życia.

Autor: Jarosław Jarosz - ekspert Next Level Academy

Chcesz, by Twój zespół cechował się zdrową samooceną? Szukasz kogoś, kto pomoże im ją ukształtować?

Skontaktuj się z nami – wspólnie stworzymy środowisko, w którym ludzie będą mogli się rozwijać i osiągać coraz więcej.